Slaapapneu

Wat is Slaapapneu?

Slaapapneu is een serieuze slaapstoornis waarbij uw ademhaling herhaaldelijk stopt tijdens het slapen. Deze ademstops, ook wel apneus genoemd, kunnen enkele seconden tot meer dan een minuut duren en komen vaak tientallen tot honderden keren per nacht voor. Veel mensen merken dit zelf niet, maar voelen zich overdag extreem moe, prikkelbaar of hebben moeite zich te concentreren.

Er zijn verschillende vormen van slaapapneu, waarvan de meest voorkomende obstructieve slaapapneu (OSA) is. Hierbij blokkeert de luchtweg door verslapte spieren in de keel of een naar achter zakkende tong. Minder vaak komt centrale slaapapneu (CSA) voor, waarbij het signaal vanuit de hersenen om te ademen tijdelijk wegvalt. Er bestaat ook een gemengde vorm, complexe slaapapneu.

Veelvoorkomende symptomen van slaapapneu:

• Luid snurken, vaak afgewisseld met stiltes of “happen naar adem”
• Extreme vermoeidheid overdag, ondanks voldoende uren slaap
• Hoofdpijn bij het wakker worden
• Droge mond of keelpijn in de ochtend
• Nachtelijk zweten of vaak wakker worden
• Prikkelbaarheid, stemmingswisselingen of concentratieproblemen

Waarom is slaapapneu gevaarlijk?

Als de ademhaling voortdurend onderbroken wordt, krijgt uw lichaam (en vooral uw hersenen) te weinig zuurstof. Dit leidt niet alleen tot slaaptekort, maar verhoogt ook het risico op ernstige gezondheidsproblemen zoals:

• Hoge bloeddruk
• Hart- en vaatziekten
• Diabetes type 2
• Depressie
• Verhoogde kans op ongelukken door slaperigheid overdag

Toch blijft slaapapneu vaak jarenlang onopgemerkt. Veel mensen denken simpelweg dat ze ‘slechter slapen’ of ouder worden, terwijl er in werkelijkheid een behandelbare aandoening achter zit.

Hoe weet ik of ik slaapapneu heb?

Slaapapneu kan lastig te herkennen zijn, vooral omdat u het zelf meestal niet merkt tijdens de slaap. Veel mensen komen er pas achter omdat een partner opmerkt dat ze snurken, lange ademstops hebben of ‘happen’ naar adem in de nacht. Toch zijn er duidelijke signalen waar u zelf op kunt letten.

Mogelijke symptomen bij uzelf:

• U wordt vaak vermoeid wakker, ondanks een lange nachtrust
• U heeft last van ochtendhoofdpijn
• U valt overdag regelmatig in slaap, zelfs tijdens rustige activiteiten
• U merkt dat u zich minder goed kunt concentreren
• U heeft last van een droge mond of keelpijn bij het opstaan
• Uw partner meldt dat u luid snurkt of dat uw ademhaling stopt in de nacht

Slaapapneu testen: wat zijn uw opties?

Een test is de eerste stap naar beter slapen én een betere gezondheid. Hoe eerder u erbij bent, hoe kleiner de gevolgen en des te sneller kunt u zich weer helemaal uitgerust voelen.

Een slaapapneu test bij de huisarts of specialis
Als u denkt dat u slaapapneu heeft, is een eerste stap om contact op te nemen met uw huisarts. Deze kan u doorverwijzen naar een slaapcentrum. Daar wordt vaak een slaaponderzoek (polygrafie of polysomnografie) uitgevoerd, waarbij uw ademhaling, zuurstofgehalte, hartslag en slaappatronen ’s nachts worden gemeten. U slaapt hiervoor meestal een nacht thuis met meetapparatuur of in het slaapcentrum.

Slaapapneu test voor thuisgebruik
Tegenwoordig zijn er ook betrouwbare thuistests beschikbaar. Deze worden aangeboden via slaapklinieken of gespecialiseerde instanties. U krijgt een meetapparaat mee dat u zelf aansluit, waarna de data worden geanalyseerd door een arts of slaapspecialist. Let wel: thuistests zijn vooral geschikt voor het opsporen van obstructieve slaapapneu, de meest voorkomende vorm.

Wat gebeurt er na de test?
Als uit de test blijkt dat u slaapapneu heeft, bespreekt een specialist met u wat de ernst is en welke behandeling het best past bij uw situatie. Bij milde slaapapneu kan een aanpassing in levensstijl of een hulpmiddel al veel verlichting geven. In ernstigere gevallen komt u mogelijk in aanmerking voor een beugel, CPAP-apparaat of andere therapie.

Behandeling van slaapapneu zonder CPAP

Niet iedereen met slaapapneu heeft direct een CPAP-apparaat nodig. Zeker bij milde tot matige vormen kunnen alternatieve oplossingen al een groot verschil maken. Denk hierbij aan hulpmiddelen zoals een slaapapneu beugel of een slaapapneu kussen. Deze producten richten zich op het openhouden van de luchtweg tijdens de slaap, waardoor ademstops worden verminderd of voorkomen.

Mondbeugel bij slaapapneu: een effectieve oplossing
Een slaapapneu beugel, ook wel MRA-beugel (Mandibulair Repositie Apparaat) genoemd, is een op maat gemaakt bitje dat u ’s nachts draagt. Het schuift de onderkaak iets naar voren, waardoor de luchtweg vrijer blijft. Dit voorkomt dat de tong of het zachte gehemelte de luchtweg blokkeert.

Voordelen van een slaapapneu beugel:

• Geschikt bij milde tot matige obstructieve slaapapneu
• Klein en comfortabel in gebruik
• Geen geluid of maskers zoals bij CPAP
• In veel gevallen vergoed door de zorgverzekering (bij medische indicatie)

Let op: de beugel wordt op maat gemaakt door een gespecialiseerde tandarts of kaakchirurg. Niet alle ‘universele’ online varianten bieden dezelfde effectiviteit.

Slaapapneu kussen: ondersteuning bij zijligging

Een ander hulpmiddel is het slaapapneu kussen (ook wel anti-snurk kussen). Dit ergonomisch gevormde kussen stimuleert het slapen op de zij en ondersteunt het hoofd en de nek op een manier die de luchtweg maximaal openhoudt. Veel mensen met slaapapneu snurken of krijgen ademstops wanneer ze op hun rug slapen. Dit kussen helpt om die rugligging te vermijden.

De voordelen van een slaapapneu kussen is voornamelijk de bevordering van een gezonde slaaphouding. De gezondste slaaphouding is de zijligging, of er nu wel of niet sprake is van slapen en/of slaapapneu. Daarnaast verlicht een anti-snurk kussen de druk op de nek en schouders, wat ook voor verlichting zorgt bij klachten in deze omgeving. Daarnaast is een slaapapneu kussen een uitstekend hulpmiddel om te combineren met andere therapieën om snurken en slaapapneu tegen te gaan. Er hoeft ook niet direct sprake te zijn van slaapapneu voordat het kussen een positieve werking brengt, ook bij snurken zonder slaapapneu kan een anti-snurk kussen de slaapkwaliteit verbeteren.

Wat is het verschil met CPAP?

Waar een CPAP continu positieve luchtdruk geeft om de luchtweg open te houden, werken de beugel en het kussen meer ‘mechanisch’ door de positie van kaak en lichaam aan te passen. Voor veel mensen zijn dit laagdrempelige alternatieven die slaapapneu aanzienlijk kunnen verminderen, zonder dat zij direct afhankelijk zijn van een apparaat.

Gevolgen van onbehandelde slaapapneu voor uw gezondheid

Slaapapneu is niet slechts een onschuldige slaapprobleem waarbij u af en toe snurkt of moe wakker wordt. Als de aandoening onbehandeld blijft, kan dit op de lange termijn ernstige gevolgen hebben voor zowel uw lichamelijke als mentale gezondheid. De ademstops tijdens uw slaap zorgen ervoor dat uw lichaam en hersenen herhaaldelijk te weinig zuurstof krijgen. Hierdoor ontstaat er constante stress in het lichaam, wat het risico op verschillende aandoeningen vergroot. Belangrijk om hierbij te benoemen, is dat slaap geen luxe is, maar een basisbehoefte van het menselijke lichaam. Door slaapapneu tijdig te herkennen en te behandelen, voorkomt u gezondheidsproblemen op de korte en lange termijn.

Mogelijke gezondheidsrisico’s bij onbehandelde slaapapneu:

Hoge bloeddruk (hypertensie). Door de herhaalde zuurstoftekorten komt uw lichaam ’s nachts in een soort vecht-of-vluchttoestand. Dit verhoogt uw bloeddruk — ook overdag. Veel mensen met een therapieresistente hoge bloeddruk blijken slaapapneu te hebben zonder dat ze het weten.

Hart- en vaatziekte. Slaapapneu wordt in verband gebracht met een verhoogde kans op hartinfarcten, hartritmestoornissen en beroertes. Vooral atriumfibrilleren (een hartritmestoornis) komt vaker voor bij mensen met slaapapneu.

Diabetes type 2. Slaaptekort en zuurstofgebrek verstoren de insulinehuishouding, waardoor de kans op insulineresistentie toeneemt. Mensen met slaapapneu lopen hierdoor een verhoogd risico op het ontwikkelen van diabetes type 2.

Overgewicht en hormonale verstoring. Een slechte nachtrust verstoort het evenwicht tussen de hormonen leptine en ghreline, die uw eetlust regelen. Dit kan leiden tot overeten en gewichtstoename, wat de slaapapneu vervolgens weer verergert.

Mentale klachten. Langdurige vermoeidheid door slaapapneu kan leiden tot somberheid, angstklachten of zelfs depressie. Ook geheugenproblemen en verminderde concentratie komen vaak voor.

Verhoogde kans op ongelukken. Slaapapneu zorgt voor microslaapjes en verminderde alertheid overdag. Hierdoor is het risico op verkeersongevallen en fouten op het werk aanzienlijk groter.

Wat is het verschil tussen snurken en slaapapneu?

Snurken en slaapapneu worden vaak in één adem genoemd, en dat is begrijpelijk. Beide aandoeningen hebben te maken met belemmeringen in de luchtweg tijdens het slapen. Toch is er een belangrijk verschil in ernst én in impact op uw gezondheid.

Wat is snurken precies?

Snurken ontstaat wanneer de luchtweg gedeeltelijk geblokkeerd is en de lucht moeilijker door de keel stroomt. Hierdoor gaan het zachte gehemelte en het omringende weefsel trillen, wat het bekende snurkgeluid veroorzaakt. Snurken kan hinderlijk zijn voor uw bedpartner, maar is op zichzelf meestal onschuldig, tenzij het gepaard gaat met ademstops.

Wat gebeurt er bij slaapapneu?

Bij slaapapneu wordt de luchtweg niet alleen vernauwd, maar tijdelijk volledig afgesloten. Dit leidt tot ademstops die meerdere keren per uur kunnen optreden. Deze ademstops duren meestal tussen de 10 en 30 seconden, maar soms zelfs langer. Uw lichaam reageert hierop door u kort wakker te maken om weer adem te kunnen halen, vaak zonder dat u zich daar bewust van bent.

Kan ik snurken zonder slaapapneu?

Ja, zeker. Veel mensen snurken zonder dat er sprake is van slaapapneu. Andersom is ook mogelijk: sommige mensen met slaapapneu snurken nauwelijks hoorbaar, maar hebben wel ernstige ademstops. Daarom is het belangrijk om niet alleen naar het geluid te kijken, maar vooral naar de bijbehorende klachten zoals vermoeidheid, hoofdpijn en concentratieproblemen.

Oorzaken van slaapapneu

Slaapapneu ontstaat meestal doordat de luchtweg tijdens het slapen (tijdelijk) geblokkeerd raakt. Er zijn verschillende lichamelijke en gedragsmatige factoren die dit risico vergroten. Voor de juiste aanpak is het van belang om de oorzaak of combinatie van oorzaken bij uzelf te herkennen.

1. Overgewicht
Overgewicht, en met name vetophoping rond de hals, zorgt voor extra druk op de luchtweg wanneer u ligt. Hierdoor is er een grotere kans dat de keelspieren tijdens het slapen verslappen en de ademhaling tijdelijk wordt geblokkeerd. Zelfs een lichte gewichtsafname kan al helpen om de ernst van slaapapneu te verminderen.

2. Anatomische kenmerken
Sommige mensen hebben van nature een nauwe keel, grote amandelen, een terugliggende onderkaak of een vergrote tongbasis. Deze anatomische factoren maken het gemakkelijker voor de luchtweg om dicht te vallen, vooral tijdens ontspanning in de slaap.

3. Slapen op de rug
Bij rugslapers zakt de tong gemakkelijker naar achteren in de keel, wat de luchtweg deels of volledig kan blokkeren. Dit is een veelvoorkomende oorzaak bij mensen met positionele slaapapneu, waarbij de ademstops vrijwel alleen in rugligging optreden.

4. Verslapping van de spieren tijdens de slaap
Tijdens de diepe slaap verslappen de spieren in het hele lichaam — ook die in de keel. Bij sommige mensen is deze verslapping zodanig dat de luchtweg gedeeltelijk of volledig dichtklapt. Alcoholgebruik en bepaalde slaapmedicatie kunnen dit effect versterken.

5. Leeftijd en geslacht
Slaapapneu komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, vooral op middelbare leeftijd en daarna. Bij vrouwen neemt de kans toe na de overgang, waarschijnlijk vanwege veranderingen in de hormoonhuishouding die van invloed zijn op de spierspanning in de luchtwegen.

6. Roken en alcoholgebruik
Roken zorgt voor irritatie en zwelling van het keelweefsel, wat de luchtweg kan vernauwen. Alcohol ontspant de spieren, waaronder de keelspieren, waardoor de kans op ademstops toeneemt. Beide gewoontes vergroten het risico op slaapapneu en verergeren bestaande klachten.

Neem uw slaap serieus

Slaapapneu is een serieuze, maar gelukkig behandelbare aandoening. Veel mensen lopen onnodig lang rond met klachten als vermoeidheid, concentratieproblemen, ochtendhoofdpijn of prikkelbaarheid, zonder te weten dat dit kan wijzen op slaapapneu. Door bewust te worden van de signalen en tijdig actie te ondernemen, kunt u niet alleen uw nachtrust verbeteren, maar ook uw algehele gezondheid, energieniveau en levenskwaliteit.

Er bestaan verschillende oplossingen, variërend van een eenvoudige positietrainer of speciaal kussen tot professionele hulpmiddelen zoals een MRA-beugel. Welke oplossing voor u het meest geschikt is, hangt af van de oorzaak en ernst van uw klachten. Soms kan een kleine aanpassing al een groot verschil maken.

Twijfelt u of uw klachten passen bij slaapapneu?

Wacht dan niet langer. Doe een betrouwbare thuistest of laat u adviseren door een specialist. Op onze website vindt u daarnaast een zorgvuldig geselecteerd assortiment producten die kunnen helpen bij het verminderen van snurkklachten en slaapapneu.

Bekijk hier onze oplossingen voor een betere nachtrust